بیوگرافی و زندگی نامه مرحوم استاد محقق دایکندی (ره)

استاد محقق فرزند علی در سال 1317 هجری شمسی در منطقه چهارقل از توابع ولایت دایکندی در یک خانواده روحانی پا به عرصه وجود گذاشت. سواد خواندن و نوشتن و قرآن کریم را نزد والد خویش فراگرفت...

بخاطر شرایط سخت زندگی در مناطق مرکزی، والد ایشان قادر نبود فرزند خود را برای ادامه تحصیل به مراکز تحصیلی موجود بفرستد. از اینرو استاد، دوران کودکی و نوجوانی را در کنار پدر به انجام کارهای سخت کشاورزی گذراند و با شرایط دشوار زندگی هزاره جات خو گرفت که همین تحمل سختیها، آینده استاد را رقم زد.

 

استاد محقق (ره) هرچند تا سن 20 سالگی توفیق ادامه تحصیل را نیافت اما شوق تحصیل همچنان در دل او شعله میکشید تا اینکه تصمیم گرفت کار را رها کرده و با عزم راسخ به تحصیل علم بپردازد. اینگونه بود که در سال 1337 به قصد یادگیری علوم دینی، خدمت مرحوم استاد موحدی اشترلی حضور یافت و به مدت شش ماه از محضر ایشان کسب دانش نمود. در سال بعد استاد با حضور در حوزه علمیه پربار سنگتخت، دروس ادبیات، منطق و بخش ازاصول را طی سه سال از محضر فقیه ربانی حضرت آیت الله استاد خسروی که از چهره‌های علمی آن روزگار کشور محسوب می‌گردید، بهره برد .در اواخر سال 1340 به قصد ادامه تحصیل عازم ایران گردید. در مشهد مقدس، به مدت یک سال از محضر استاد حجت هاشمی خراسانی بهره مند گردید. پس از یک سال اقامت در مشهد مقدس، در سال 1341 استاد همراه با دوستانش برای ادامه تحصیل در سطوح بالاتر، عازم حوزه علمیه نجف اشرف شد درآنجا مشغول تحصیل شد. این تلاش و جدیت استاد باعث شد که وی در مدت کمتر از دوازده سال تمام دروس سطوح عالیه حوزه را به خوبی فراگرفته و تسلط کافی بر تدریس متون درسی آن زمان پیدا نماید. (شرحهای دست‌نویس استاد پیرامون کتابهای رسایل و مکاسب و کفایه از بهترین شروح به شمار می‌رود.)

 

استاد محقق در سال 1353 با باز گشت به منطقه به کمک علمای آن دیار، از جمله حضرت حجة الاسلام و المسلمین آقای استاد موحدی اشترلی، استاد شهید امینی شیخمیرانی، استاد فصیحی، استاد عالمی مرحوم و حضرت حجة الاسلام و المسلمین مبلغ شیخمیرانی و دیگر بزرگان و علماء، اقدام به تأسیس مدرسه علمیه المهدی (عج) شیخمیران نمود. در سال 1356 این حوزه را در زمین به مساحت تقریبا دو هزار مترمربع در منطقه شیخمیران در دو طبقه بنا نهادند.

بعد از تأسیس مدرسه علمیه مذکور، طبق توافق علما و متنفذان منطقه، استاد محقق بهترین گزینه ای بود که فرصت کافی و شایستگی لازم تدریس و تربیت را داشت؛ با تکیه استاد بر کرسی تدریس، مردم متدین این مرزوبوم استقبال پرشور و لازم را از تأسیس و ایجاد این حوزه علمیه نمودند و از نقاط مختلف ولایات دایکندی و بامیان متقاضیان بسیاری را به سوی خود جلب نمود. استاد حدود 35 سال متوالی در مدرسه علمیه المهدی (عج) شیخمیران، تدریس نمود. در سال‌های اخیر استاد، مدرسه علمیه المهدی را به تعدادی از شاگردان خود سپرده و بنا به دعوت مدیریت مدرسه علمیه مهدیه نیلی، به مدت دو سال در این حوزه مشغول تدریس شد و همچنین به مدت سه سال در مدرسه علمیه صاحب الزمان(عج) واقع کورگه به تدریس اشتغال ورزید.

اینگونه بود که تلاشهای گسترده و خالصانه مرحوم استاد محقق در امر دانش ‌گستری به بار نشست و شاگردان ایشان مدارج بالای علمی را طی کردند. اکنون برخی از این شاگردان به مرحله اجتهاد رسیده و برخی دیگر سالهاست در کرسی تدریس و تبلیغ قرار دارند و تعداد زیادی از آنان به کار تحقیق و پژوهش مشغول اند.

 

یکی از کارهای علمی مهم استاد محقق پاسخ به سئوالات شرعی مردم بود. در مناطقی که مردم به بیوت مراجع عظام دسترسی نداشتند پاسخ به سئوالات شرعی یک ضرورت انکار ناپذیر است و از جمله کارهایی است که دقت زیادی میطلبد. استاد با تسلطی که بر ابواب مختلف فقهی داشت سئوالات مختلف فقهی را کتبا پاسخ می‌داد و بدینوسیله یکی از نیازهای شرعی مردم را مرتفع میساخت.

بعد از تعلیم و تربیت، مهمترین فعالیت استاد تبلیغ معارف دین و هدایت مردم بود و تشنگان معارف دین را سیراب میساخت. خطابه ها و روضه های استاد بسیار دلنشین و جذاب بود، چون از ضمیر و روح پاک سرچشمه میگرفت لاجرم بر قلوب مؤمنین می نشست. سعی استاد بر تبیین صحیح معارف دین بود، بنابراین از نقل حکایات و روضه های مشکوک پرهیز داشت و با کسانی که اینگونه روضه ها را میخواندند به شدت برخورد میکرد.

 

استاد همانگونه که مرد علم و دانش، تعلیم و تربیت بود، در عرصه فعالیت اجتماعی نیز جزو پیشگامان بود که اینک به فراخور حال به برخی از آنها اشاره میشود:

به دلیل نبود مراکز دولتی جهت رسیدگی به امور حقوقی مردم، علما تنها مرجع رسیدگی به این امور به حساب می ­آمدند. در این بین نقش مدرسه علمیه المهدی شیخمیران و شخص استاد محقق بسیار برجسته بود. مردم مدرسه را پناهگاهی برای حل مشکلات خود میدانستند؛ از اختلافات خانوادگی گرفته تا دعاوی کیفری و مدنی. استاد محقق با حوصله فراوان به این دعاوی گوش داده و روزها و ساعتها وقت خود را صرف حل و فصل آن میکرد و چه بسا مجبور میشد مسافت زیادی را برای بررسی موضوع، خود پیاده طی کند.

در زمانی که متأسفانه آتش جنگهای گروهی و حزبی، امنیت و آسایش مردم را سوزاند و جان و مال و ناموس آنان را در معرض خطر قرار داد، نقش مرحوم استاد محقق به عنوان یک روحانی متنفذ و بی طرف در کاهش آلام مردم بسیار برجسته بود و وی با پذیرش خطرات احتمالی میان طرفهای درگیر پا درمیانی نموده و آنان را به صلح و آشتی دعوت می‌نمود. این زحمات استاد در آن شرایط بحرانی یکی از مهمترین خدماتی است که برای کاهش تنش و نزاع بین گروه ها انجام داد. وبقیه ای خدمات ازقبیل ساختن پل وراه ها بین مناطق.

 

سرانجام پس از نیم قرن تلاش در راه فراگیری علوم و خدمت در راه دین و مکتب اهل بیت (ع) در روز جمعه هفتم دلو 1391 هجری شمسی، روح پاک آن استاد عزیز در جوار رحمت الهی آرام گرفت و خوانواده، شاگردان، دوستان و عموم مردم شریف، دین دوست و عالم دوست دایکندی را به سوگ خود نشاند. مردم قدرشناس دایکندی از مسیر نیلی تا ولسوالی اشترلی تشییع گسترده ای از عالم و استاد خدوم خود به عمل آوردند. از پیشگاه خداوند متعال برای روح بلند آن استاد فرزانه علو درجات مسئلت مینماییم.

تهیه و ترتیب:توسلی غرجستانی